Toplum Nereye Gidiyor?
Her çağ kendi sorularını üretir; her toplum, içinde bulunduğu zamanın ağırlığını ruhuna işler. Bugün en çok duyduğumuz soru şu: “Toplum nereye gidiyor?”
Bu soru, yalnızca bir merak değil; aynı zamanda modern insanın içsel yorgunluğunun, kaygısının ve belirsizlik karşısındaki kırılganlığının ifadesidir.
Sosyoloji bize şunu öğretir: Toplumun rotası, bireylerin ruh hâlinden bağımsız değildir. İnsan değişirken ilişkiler, değerler, alışkanlıklar, gündelik yaşam pratikleri de onunla birlikte dönüşür.
Bauman’ın “Akışkan Modernlik” Aynası: Tutunamayan İnsan
Ünlü sosyolog Zygmunt Bauman, modern dünyayı tanımlarken şöyle der:
“Hiçbir şey artık katı değil; her şey akışkan, her şey geçici.”
Bu sözün altındaki gerçek, bugün hepimizin bireysel hayatında hissedilir:
Bağlılıklar zayıflıyor, ilişkiler hızlanıyor, sadakat duyguları sınanıyor, iş yaşamı daha rekabetçi hâle gelirken insanlar sürekli “yetişme baskısı” içinde yaşıyor.
Toplumun nereye gittiğini anlamak için önce insanın nereye koştuğuna bakmak gerekir. Huzur ararken hıza; güven ararken belirsizliğe teslim olan modern birey, Bauman’ın tarif ettiği gibi “kalıcı olan hiçbir şeyin olmadığı bir dünya”ya uyum stresini yaşamaktadır.
Byung-Chul Han: Yorgunluk Toplumu ve İçsel Çöküş
Günümüzün en etkili düşünürlerinden Byung-Chul Han, modern insanı “başarıya koşarken tükenen varlık” olarak tanımlar ve şöyle der:
“Bugünün insanı kendi kendisini sömüren bir varlığa dönüşmüştür.”
Sosyal medya rekabeti, sürekli iyi görünme baskısı, çalışmanın kişisel değerin kanıtı hâline gelmesi…
Tüm bunlar, bireyi dışarıdan değil kendi içinden yoran bir toplumsal yapıya işaret ediyor.
Toplum nereye gidiyor?
Daha hızlı olmaya, daha fazla çalışmaya, daha çok görünmeye…
Ama tüm bunları yaparken daha çok yalnızlaşmaya doğru gidiyor.
Han’ın işaret ettiği içsel tükeniş, geleceğin en büyük toplumsal kırılganlıklarından biri olmaya adaydır.
Durkheim’ın Toplumsal Dayanışma Uyarısı: Kopan Bağların Gölgesi
Sosyolojinin kurucu isimlerinden Émile Durkheim, toplumu bir arada tutan görünmez bağlara dikkat çekmiş ve şöyle demiştir:
“Toplumsal dayanışma, bir toplumun sağlığıdır.”
Bugün bu sözün ağırlığı daha da fazladır.
İnsanlar aynı şehirlerde yaşarken birbirinden uzaklaşmakta; aynı evin içinde bile duygusal yalnızlık artmaktadır.
Toplumun ruhu, bireyin yalnızlığıyla zayıflamaktadır.
Dayanışmanın azaldığı her yerde toplumsal bağlar kırılır.
Toplumsal bağların kırıldığı her yerde ise moral çöküş, öfke, tükenmişlik ve umutsuzluk büyür.
Toplumun nereye gittiğini anlamak için bu bağların ne kadar zayıfladığını görmek gerekir.
Toplumun Gidişatı: Sessiz Bir Erozyon mu, Yeni Bir Dönüşüm mü?
Bugünün toplumu; hız, teknoloji, belirsizlik ve bireyselleşme arasında sıkışmış durumda.
İnsan ilişkileri kısalıyor, sabır azalıyor, tüketim davranışları duygularımızın yerini alıyor.
Bilgi artarken bilgelik kayboluyor; iletişim artarken anlam azalıyor.
Fakat bu karamsar bir tablo değildir.
Her dönüşüm, içinde yeni bir düzenin filizlerini taşır.
Toplum nereye gidiyor?
• Daha dijital bir hayata
• Daha bireysel ama aynı zamanda daha kırılgan bir psikolojiye
• Daha hızlı ama daha yüzeysel ilişkilere
• Daha görünür ama daha az hissedilen duygulara
Doğru soruyu şöyle sormalıyız:
Bu dönüşümün insanı güçlendiren taraflarını mı büyüteceğiz, yoksa zayıflatan taraflarına mı teslim olacağız?
Gelecek Teslim Olunan Bir Kader Değil, İnşa Edilen Bir Yolculuktur
Toplumun gidişatı, bireyin seçimlerinden bağımsız değildir.
Her tercih, her ilişki, her davranış bir tuğla gibi geleceğin duvarına eklenir.
Bugün yorgun görünen insanlık, yarın kendini yeniden inşa edebilir.
Toplum nereye gidiyor?
Aslında cevabı biz veriyoruz:
• Daha çok empati kurarsak daha insani bir topluma…
• Daha çok dayanışma gösterirsek daha güçlü bir topluma…
• Daha çok düşünürsek daha bilinçli bir topluma…
• Daha çok iyilik üretirsek daha umutlu bir topluma…
Geleceğin yönü, bugünün insanının ruhunda saklıdır.
Prof. Dr. Kürşat Şahin YILDIRIMER
