ÖZEL GÜVENLİK SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Özel güvenlik sektörü, kamu güvenliğini tamamlayıcı bir unsur olarak toplumsal yaşamın birçok alanında etkin rol üstlenmektedir. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun çerçevesinde faaliyet gösteren bu sektör; yapısal, yasal, eğitsel ve sosyal pek çok sorunla karşı karşıyadır. Bu çalışmada özel güvenlik sektörünün güncel durumu analiz edilmekte, temel sorun alanları ortaya konmakta ve sürdürülebilir çözüm önerileri sunulmaktadır.
1. Giriş
Güvenlik, günümüzde yalnızca devletin kolluk kuvvetleriyle sağlanabilecek bir hizmet olmaktan çıkmıştır. Artan nüfus, kentleşme, suç oranları ve bireylerin çeşitlenen güvenlik talepleri, özel güvenlik sektörünün önemini artırmıştır. Alışveriş merkezleri, hastaneler, eğitim kurumları, kamu binaları, toplu taşıma sistemleri ve enerji tesisleri gibi kritik alanlarda özel güvenlik görevlileri önemli sorumluluklar üstlenmektedir.
Ancak Türkiye’de özel güvenlik sektörü, niteliksel gelişim açısından ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Hızla büyüyen sektör, bu büyümeyi destekleyecek yapısal reformlardan ve etkin düzenlemelerden yoksun kalmıştır.
2. Mevzuat Yetersizlikleri ve Uygulama Sorunları
2.1. 5188 Sayılı Kanunun Sınırları
Yasa, özel güvenliğin görev tanımını ve yetki sınırlarını belirlese de, uygulamada çeşitli belirsizlikler barındırmaktadır. Özellikle olaylara müdahale, silah kullanımı ve adli süreçlerde yetki karmaşası yaşanmakta; bu da güvenlik görevlilerini zora sokmaktadır. Fiziksel yeterliliği bulunmayan bireylerin görevlendirilmesi de sektördeki kaliteyi olumsuz etkilemektedir.
2.2. Denetim Eksiklikleri
Denetim mekanizmalarının zayıf olması, yerel idarelerin inisiyatifine bırakılmış bir yapı doğurmuştur. Etkin denetimin yokluğu, hizmet kalitesinde ciddi sapmalara yol açmaktadır.
3. Eğitim ve Mesleki Yeterlilik Sorunları
3.1. Eğitim Süreçlerinin Yetersizliği
Mevcut temel eğitim programları (100-120 saat), özel güvenlik görevlilerinin görevlerini etkin bir şekilde yerine getirmeleri için yetersizdir. Özellikle uygulamalı eğitimlerin azlığı dikkat çekicidir.
3.2. Hizmet İçi Eğitim Eksikliği
Göreve başladıktan sonra mesleki gelişimi destekleyen sürekli eğitim programlarının olmayışı, bilgi ve becerilerin zamanla körelmesine neden olmaktadır.
4. Personel Sorunları ve Çalışma Koşulları
4.1. Düşük Ücret Politikaları
Birçok özel güvenlik görevlisi asgari ücret seviyesinde çalışmakta, taşeron sistem nedeniyle çalışan hakları yeterince korunmamaktadır. Güvenlik görevlilerine polis maaşına yakın bir ücret verilmesi ve taban maaşın yasayla belirlenmesi gerekmektedir.
4.2. Uzun Çalışma Saatleri ve Sosyal Haklar
Günlük 12 saate varan vardiyalar, ödenmeyen fazla mesailer ve sosyal hak eksiklikleri, sektördeki en temel sorunlardandır. Yıpranma payı, gazilik ve şehitlik statüsüne ilişkin düzenlemeler yapılmalıdır.
4.3. Mesleki Tükenmişlik
Sürekli risk altında görev yapmak, düşük saygınlık ve motivasyon eksikliği, güvenlik görevlilerinde tükenmişlik sendromuna yol açmaktadır. Özellikle beş yılını dolduran personel için psikolojik destek ve tedavi süreçleri zorunlu hale getirilmelidir.
5. Toplumsal Algı ve Saygınlık Problemleri
5.1. Toplumda Güvenlik Görevlisine Bakış
Güvenlik görevlilerine karşı oluşmuş olumsuz algı, görevlinin toplumsal saygınlığını zedelemektedir. Medyada yer alan münferit olayların genelleştirilmesi bu algıyı derinleştirmektedir.
5.2. Görev Tanımının Belirsizliği
Vatandaşlar, özel güvenlik görevlilerinin görev ve yetkileri hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Bu durum, zaman zaman çatışmalara neden olabilmektedir. Bu nedenle kamu spotlarıyla toplumsal farkındalık artırılmalıdır.
6. Teknolojik Yetersizlikler
Birçok firma, temel kamera sistemlerinin ötesinde gelişmiş güvenlik teknolojilerine yatırım yapmamaktadır. Akıllı analiz sistemleri ve yapay zekâ destekli uygulamalar sektör için elzem hale gelmiştir.
7. Kamu-Özel İş Birliği Eksikliği
Kolluk kuvvetleri ile özel güvenlik görevlileri arasında etkili bir koordinasyon eksikliği mevcuttur. Bu durum, olay anında yetki çatışmalarına ve güvenlik zafiyetlerine neden olmaktadır.
8. Kadın Güvenlik Görevlilerinin Durumu
Kadın görevliler, sektörde artan temsile rağmen taciz, ayrımcılık ve mobbing gibi sorunlarla karşı karşıyadır. Ayrıca görev dağılımında cinsiyete dayalı ayrımcılık yaygındır.
9. Yabancı Firmaların Faaliyetleri
Kamu güvenliği açısından stratejik kurum ve kişilere ilişkin özel bilgiler, yabancı firmalar eliyle elde edildiğinde casusluk riski doğabilmektedir. Bu nedenle özel güvenlik hizmetlerinin millî firmalar tarafından yürütülmesi gerekmektedir.
10. Çözüm Önerileri
Eğitim Reformu: Eğitim programları güncellenmeli, uygulamalı eğitimler ve kriz yönetimi gibi modüller zorunlu hale getirilmelidir.
Yasal Güncellemeler: 5188 sayılı kanun, özel güvenlik görevlilerinin görev tanımı ve yetki alanları bakımından güncellenmelidir.
Denetim Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Bağımsız ve düzenli denetim yapacak kurullar oluşturulmalıdır.
Ücret ve Sosyal Hakların İyileştirilmesi: Taban ücret belirlenmeli, sosyal haklar güvence altına alınmalıdır.
Toplumsal Farkındalık Kampanyaları: Medya desteğiyle özel güvenlik mesleğinin itibarı artırılmalıdır.
Kamu-Özel Koordinasyonu: Ortak tatbikat ve eğitimlerle kamu ve özel güvenlik birimleri arasındaki iş birliği güçlendirilmelidir.
Teknolojik Destek: Yeni nesil güvenlik teknolojilerine yatırım yapan firmalara teşvikler sağlanmalıdır.
Sonuç
Özel güvenlik sektörü, Türkiye’nin toplumsal güvenlik yapılanmasında hayati bir rol oynamaktadır. Ancak sektörün mevcut durumu; personel memnuniyeti, hizmet kalitesi ve kurumsal itibarı açısından iyileştirmeye muhtaçtır. Yapısal reformlar, yasal düzenlemeler ve toplumsal farkındalık çalışmaları sayesinde sektör daha etkin ve saygın bir yapıya kavuşturulabilir. Bu çalışmanın, sektör içinden bir araştırmacı-yazar olarak değerlendirilmesi ve dikkate alınması, sektörel gelişim açısından büyük önem taşımaktadır.
Aydın Benli
